ശഅബാൻ പതിനഞ്ച് അയ്യാമുൽ ബീളിൽ (വെളുത്ത വാവ്) ഉൾപ്പെടുന്നത് കൊണ്ട് നോമ്പ് സുന്നത്താകുന്നതിനു പുറമേ ബറാഅത്ത് ദിനം എന്ന പരിഗണനയിലും നോമ്പ് സുന്നത്താകുന്നുണ്ട്. ഇബ്നുമാജ ഉദ്ധരിക്കുന്ന ഹദീസിൽ കാണാം: തിരുനബി ﷺ പറയുന്നു:
“ശഅബാൻ പതിനഞ്ച് ആഗതമായാൽ നിങ്ങൾ രാത്രിയെ നിസ്കാരം കൊണ്ട് ധന്യമാക്കുകയും, പകൽ നോമ്പനുഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്യുക.”
وعَنْ عَلِيٍّ رضي الله عنه قالَ: قالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «إذا كانَتْ لَيْلَةُ النِّصْفِ مِن شَعْبانَ فَقُومُوا لَيْلَها وصُومُوا يَوْمَها.
(سنن ابن ماجه ١٣٨٨، مشكاة المصابيح ١٣٠٨، شعب الإيمان ٣٥٤٢)
ഈ ഹദീസിനെ മുൻനിർത്തി കൊണ്ടാണ് മഹത്തുക്കളായ പണ്ഡിതന്മാർ ബറാഅത്ത് നോമ്പ് സുന്നത്താണെന്ന് രേഖപ്പെടുത്തിയത്.
1. ഇമാം ശിഹാബുദ്ദീൻ റംലി ﵀
ഇബ്നുമാജയുടെ ഹദീസിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന്റെ നോമ്പ് സുന്നത്താക്കപ്പെടുമോ എന്നും പ്രസ്തുത ഹദീസ് സ്വീകാര്യയോഗ്യമാണോ എന്നും ഇമാം റംലിയോട് ചോദിച്ചപ്പോൾ മഹാൻ പറഞ്ഞ മറുപടി:
“അതെ, ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന് നോമ്പ് സുന്നത്താണ്. ശഅബാൻ 13, 14 ദിനങ്ങളിലും നോമ്പ് സുന്നത്താണ്. ശഅബാൻ 15ന് നോമ്പ് സുന്നത്താണെന്നതിന് ഇബ്നുമാജയുടെ ഹദീസ് കൊണ്ട് തെളിവ് പിടിക്കപ്പെടുന്നതാണ്”.
(سُئِلَ) عَنْ صَوْمِ مُنْتَصَفِ شَعْبانَ كَما رَواهُ ابْنُ ماجَهْ عَنْ النَّبِيِّ ﷺ أنَّهُ قالَ «إذا كانَتْ لَيْلَةُ النِّصْفِ مِن شَعْبانَ فَقُومُوا لَيْلَها وصُومُوا نَهارَها» هَلْ هُوَ مُسْتَحَبٌّ أوْ لا وهَلْ الحَدِيثُ صَحِيحٌ أوْ لا وإنْ كانَ ضَعِيفًا فَمَن ضَعَّفَهُ؟
(فَأجابَ) بِأنَّهُ يُسَنُّ صَوْمُ نِصْفِ شَعْبانَ بَلْ يُسَنُّ صَوْمُ ثالِثَ عَشَرِهِ ورابِعَ عَشَرِهِ وخامِسَ عَشَرِهِ والحَدِيثُ المَذْكُورُ يُحْتَجُّ بِهِ.
(فتاوى الرملي: ٧٩/٢)
2. ഇമാം ശംസുദ്ദീൻ റംലി ﵀
ഉപ്പയായ ശിഹാബുദ്ദീൻ റംലിയുടെ ഫത്വ ക്രോഡീകരിച്ചത് മകൻ ശംസുദ്ദീൻ റംലിയാണ്.
ശംസുദ്ദീൻ റംലിയുടെ അംഗീകാരവും ഇതിൽ നിന്ന് വ്യക്തമാണ്.
3. ഇമാം ഇബ്നു ഹജർ അൽ ഹൈതമി ﵀
“ശഅബാൻ 15 ന് ശഅബാൻ പതിനഞ്ച് എന്ന പ്രത്യേകത ഉണ്ടായതിന് വേണ്ടി നിങ്ങൾ നോമ്പനുഷ്ഠിക്കണം. അയ്യാമുൽ ബീളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു എന്നത് കൊണ്ടും ഈ ദിവസം നോമ്പ് സുന്നത്താക്കപ്പെടും”
قال الإمام ابن حجر الهيتمي: (وصوموا يومها) لخصوصها، وأن يسن صومه من حيث كونه من البيض.
(فتح الإله في شرح المشكاة : ١٤٨/٥)
4. ഇമാം മുനാവി ﵀
“ഇബ്നുമാജയുടെ ഹദീസിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന് നോമ്പ് സുന്നത്താകുന്നതാണ്.”
قال الإمام المناوي: عن النبي ﷺ (إذا كان ليلة النصف من شعبان، فقوموا ليلها وصوموا نهارها) استحبابا فيهما.
«شرح نبذة في فضائل النصف من شعبان للإمام المناوي: (١٥) (مخطوط)»
ഇമാം മുനാവി ﵀ ഇതേ കിതാബിൽ മറ്റൊരിടത്ത് പറയുന്നു:
“ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന്റെ പകലിൽ നോമ്പ് അനുഷ്ഠിക്കൽ സുന്നത്താണ്
قال الإمام المناوي: يندب قيام ليلة النصف ثم صيام يومها.
(شرح نبذة في فضائل النصف من شعبان للإمام المناوي- مخطوط)
5. ഇമാം സർഖാനി ﵀
“ഇബ്നുമാജയുടെ ഹദീസിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന് നോമ്പ് സുന്നത്താകുന്നതാണ്.”
قال الإمام الزرقاني: …عن النبي ﷺ (إذا كان ليلة النصف من شعبان، فقوموا ليلها وصوموا نهارها) استحبابا فيهما.
(شرح الزرقاني على مواهب اللدنية: ٥٦١/١٠)
6. ഇമാം ത്വീബി ﵀
“അലി ﵁വിൽ നിന്ന് ഇബ്നുമാജ ഉദ്ധരിച്ച ഹദീസല്ലാതെ അവലംബയോഗ്യമായ മറ്റൊരു ഹദീസും ഈ വിഷയത്തിൽ വന്നിട്ടില്ല”.
قال الإمام الطيبي: ما ورد فيما يعتمد عليه من هذا المعنى في الأصول سوى ما رواه ابن ماجه عن علي .
(حاشية الطيبي على الكشاف: ١٩٠/١٤)
7. ഇമാം അജ്ലൂനി ﵀
“ശഅബാൻ മാസം മുഴുവൻ നോമ്പ് സുന്നത്താണെന്നതിൽ പതിനഞ്ചിന്റെ നോമ്പും ഉൾപ്പെട്ടുവല്ലോ. മാത്രവുമല്ല, ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന്റെ നോമ്പ് സുന്നത്താണെന്നതിൽ പ്രത്യേകമായി ഹദീസും വന്നിട്ടുണ്ട്. അലി(റ) വിൽ നിന്ന് ഇബ്നുമാജ ഉദ്ധരിക്കുന്ന ഹദീസാണത്. പ്രസ്തുത ഹദീസ് ളഈഫാണെങ്കിലും ഫളാഇലുൽ അഅമാലിൽ ളഈഫായ ഹദീസ്കൊണ്ട് അമല് ചെയ്യപ്പെടുമല്ലോ.”
قال الإمام العجلوني: ودخل في استحباب صيامه صوم يوم نصفه, بل ورد فيه حديث بخصوصه، وهو ما رواه ابن ماجه عن علي بن أبي طالب قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : (إذا كانت ليلة النصف من شعبان، فقوموا ليلها وصوموا نهارها الخ
وهذا الحديث ونحوه وإن كان ضعيفاً يعمل به في فضائل الأعمال.
(الفيض الجاري بشرح البخاري للإمام العجلوني: ٩٣٢/٣)
ഇമാം അജ്ലൂനി ﵀ തന്റെ നസ്വീഹത്തുൽ ഇഖ്വാൻ എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ പറയുന്നു:
“ശഅബാൻ പതിനഞ്ചാം രാവിന്റെയും പകലിന്റെയും ശ്രേഷ്ടതയിലും അവയെ സൽകർമ്മങ്ങളെ കൊണ്ട് ധന്യമാക്കുന്നതിലും ഹദീസുകൾ വന്നിട്ടുണ്ട്. പകലിനെ നോമ്പ് നോറ്റാണ് ധന്യമാക്കേണ്ടതെന്ന് ഇബ്നുമാജ ഉദ്ധരിച്ച ഹദീസ് അറിയിക്കുന്നുണ്ട്.
قال الإمام العجلوني: وقد وردت أحاديث أخر تدل على فضلها وفضل يومها وعلى طلب إحياءهما أما الليلة… وأما اليوم فبصيامه فمن الأحاديث الدالة عليها ما رواه ابن ماجه بسند ضعيف أنه صلى الله عليه وسلم قال إذا كانت ليلة النصف من شعبان فقوموا ليلها وصوموا نهارها الخ
(نصيحة الإخوان في صوم رجب وشعبان ورمضان- مخطوط)
8. ഇമാം മുല്ലാ അലിയ്യുൽഖാരി ﵀
ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന്റെ പകലിൽ നോമ്പ് നോൽക്കൽ സുന്നത്താണെന്ന് ഈ ഹദീസ് അറിയിക്കുന്നു.
قال الإمام ملا علي القاري: ففي الحديث دلالة على استحباب زيارة القبور في ليلة النصف من شعبان … وصيام نهارها.
(التبيان في بيان ما في ليلة النصف من شعبان وليلة القدر من رمضان: ٤٩)
9. അല്ലാമാ അബ്ദുൽ ഹയ്യ് അൽ ലക്നവി ﵀
“തീർച്ചയായും ബറകത്താക്കപ്പെട്ട ഒരു രാവ് നിങ്ങളിലേക്കെത്തിയിരിക്കുന്നു. അതിന്റെ പവിത്രത വളരെ പ്രസിദ്ധമാണ്. ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന്റെ രാവാണത്. അതിനെ നിസ്കാരം കൊണ്ടും നോമ്പ് കൊണ്ടും നിങ്ങൾ വരവേൽക്കുക. ഇമാം ഇബ്നു മാജയും ബൈഹഖിയും അലി ﵁ വിൽ നിന്ന് ഉദ്ധരിക്കുന്നു: തിരുനബി ﷺ പറയുന്നു: ശഅബാൻ പതിനഞ്ച് ആഗതമായാൽ അതിന്റെ രാവിൽ നിങ്ങൾ നിസ്കരിക്കുകയും പകൽ നോമ്പനുഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്യുക”.
قال العلامة عبد الحي اللكنوي: ألا قد جاءتكم ليلة مباركة فضلها مشهور، وقدرها مأثورٌ هي ليلة النصف من شعبان، فتلقوها بالقيام والصيام … لعل الله يرحمنا ويُعطينا الثواب الجزيل،
وقد أخرج ابن ماجه والبيهقي عن علي، قَالَ: قَالَ رَسولُ الله صلى الله عليه وعلى آله وسلم: (إذا كان ليلة النّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَقُومُوا لَيْلَهَا وَصُومُوا نهارَهَا.
(اللطائف المستحسنة للإمام عبد الحي الكنوي: ١١١)
10. അല്ലാമാ അഹ്മദ് കോയ ശാലിയാത്തി ﵀
“ശഅബാൻ പതിനഞ്ചിന്റെ നോമ്പിനെയാണ് ബറാഅത്തിന്റെ നോമ്പ് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നത്. അലി ﵁ വിൽ നിന്ന് ഇമാം ഇബ്നു മാജ ﵀ സുനനിലും ഇമാം ബൈഹഖി ﵀ ശുഅബുൽ ഈമാനിലും ഉദ്ധരിക്കുന്ന ഹദീസിൽ പറയുന്നു: തിരുനബി ﷺ പറഞ്ഞു: ശഅബാൻ പതിനഞ്ച് ആഗതമായാൽ അതിന്റെ രാവിനെ നിസ്കാരം കൊണ്ട് ധന്യമാക്കുകയും പകൽ നോമ്പനുഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്യുക. ഈ ഹദീസ് ഇമാം ശഅറാനി ﵀ കശ്ഫുൽ ഗുമ്മയിലും ഇമാം ഇബ്നു ഹജർ അൽ ഹൈതമി ﵀ അൽ ഈളാഹു വൽബയാൻ എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിന്റെ ഒന്നാം അദ്ധ്യായത്തിലും ഇമാം അബ്ദുൽ ഹഖ് അദ്ദഹ്ലവി ﵀ ‘മാ സബത ബിസ്സുന്ന ഫീ അയ്യാമിസ്സന’ എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിലും പറയുന്നു. അതു കൊണ്ടു തന്നെ, ഇവർ ഉൾപ്പെടുന്ന മുൻഗാമികളായ പണ്ഡിതന്മാർ സന്മാർഗം സിദ്ധിച്ചവരും മതകാര്യങ്ങളിൽ വലിയ വിജ്ഞാനം ഉള്ളവരും സജ്ജനങ്ങളും ആഖിറത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ വലിയ ശ്രദ്ധയുള്ളവരുമായിരുന്നു. അവരെത്ര നല്ല ജനങ്ങളാണ്. ഈ മഹത്തുക്കളുടെ പതിവിനെയും അവരുടെ ആരാധനകളെയും അശ്രദ്ധരായി ആക്ഷേപിക്കുകയും മടിയന്മാരായി ജീവിക്കുകയും ചെയ്യുന്നവർ മോഷപ്പെട്ടവരാണ്.”
قال العلامة أبو السعادات أحمد كويا الشالياتي: وأما صوم البرائة فعبارة عن صوم خامس عشر شعبان روى ابن ماجه في سننه والبيهقي في شعب الإيمان عن أمير المؤمنين علي بن أبي طالب كرم الله وجهه (قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم إذا كان ليلة النصف من شعبان فقوموا ليلها وصوموا نهارها…انتهى وذكره العلامة العارف بالله الشيخ عبد الوهاب الشعراني في كشف الغمة والعلامة الشيخ شهاب الدين أحمد بن حجر الهيتمي في الباب الأول من كتابه الإيضاح والبيان لما جاء في ليلتي الرغائب والنصف من شعبان والعلامة الشيخ عبد الحق في كتابه ما ثبت بالسنة في أيام السنة إذا فهمت ذلك فاعلم أن الأسلاف كانوا على هدي وعلم في أمور الدين وكانوا أتقياء صلحاء مجدّين في التزود للآخرة فنعم القوم هم ولبئس من خلفهم من قوم متكاسلين متشدقين تهوروا في طعن عبادات الأخيار وعادات الأبرار أعاذنا الله من فتن الأشرار وحماقة الفجار وبطالة الأدوار آناء الليل وأطراف النهار هذا والله أعلم وعلمه أتم.
(الفتاوى الأزهرية: ١٣٥)
